ទិដ្ឋភាពទូទៅនៃប្រព័ន្ធផ្លូវដង្ហើម
សួតត្រូវបានពទ្ធ័ជុំវិញដោយស្រោមសួត (pleura) ហើយនៅក្រៅស្រោមសួតគឺឆ្អឹងជំនី។ បេះដូងឋិតនៅខាងឆ្វេងបន្តិចដែលជាហេតុបណ្តាលអោយសួតខាងឆ្វេងតូចជាងសួតខាងស្ដាំបន្តិច។ សួតខាងស្តាំមាន៣ក្លែប (លើ កណ្តាល ក្រោម) ហើយខាងឆ្វេងមាន២ក្លែប (លើ ក្រោម)។ សន្ទះទ្រូង (diaphragm) គឺជាសាច់ដុំដែលឋិតនៅពីក្រោមសួតទាំងសងខាងសំរាប់ជំនួយក្នុងការដកដង្ហើម។
យន្តការនៃការដកដង្ហើម
នៅពេលដែលយើងដកដង្ហើមចូលឆ្អឹងជំនីធ្វើចលនាឡើងលើ រឺឯសាច់ដុំសន្ទះទ្រូងទាញចុះក្រោមដែលធ្វើឲ្យសួតរីកធំដើម្បីស្រូបខ្យល់ចូល។ នៅពេលដែលយើងដកដង្ហើមចេញឆ្អឹងជំនីនិងសាច់ដុំសន្ទះទ្រូងត្រលប់ទៅកាន់ទីតាំងធម្មតាវិញដែលធ្វើឲ្យសួតរួមតូចដើម្បីបញ្ចេញខ្យល់។
កាយវិភាគវិទ្យានៃប្រព័ន្ធផ្លូវដង្ហើម
ប្រព័ន្ធផ្លូវដង្ហើមចាប់ផ្តើមពីមាត់និងច្រមុះ។ ខ្យល់គឺត្រូវបានកំដៅហើយធ្វើឲ្យមានសំណើមខណះពេលដែលវាធ្វើដំណើរឆ្លងកាត់រន្ធច្រមុះហើយផងដែរនោះរោមច្រមុះបានច្រោះនូវធូលីផ្សេងៗ។ បន្ទាប់មកខ្យល់ធ្វើដំណើរចុះតាមបំពង់ក (pharynx) រួចហួស epiglottis បន្ទាប់មកឆ្លងកាត់បំពង់សំលេង (larynx) ហើយចូលដល់បំពង់ខ្យល់ (trachea)។ បំពង់ខ្យល់បែកជាទងសួត (bronchus) ស្តាំនិងឆ្វេង។ ទងសួតត្រូវបំបែកទៅជាទងសួតតូចៗ (bronchi) ហើយបន្ទាប់មកត្រូវបំបែកទៅជាកូនទងសួតតូចៗ (bronchioles) រហូតដល់ចុងបញ្ចប់គឺបណ្តុំថង់ខ្យល់តូចៗក្នុងសួត (alveolar sacs)។
បណ្តុំថង់ខ្យល់តូចៗក្នុងសួតនីមួយៗត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយចំនួនជាច្រើននៃថង់ខ្យល់តូចៗក្នុងសួត (alveoli)។ ថង់ខ្យល់តូចៗក្នុងសួតគឺមានទំហំតូច។ មនុស្សម្នាក់ៗមានថង់ខ្យល់តូចៗក្នុងសួតប្រហែលជាពីរ រឺបីលាននៅក្នុងសួត។
បណ្តាញសរសៃបណ្ដូរឧស្ម័ន (capillaries) គ្រប់ដណ្តប់លើថង់ខ្យល់តូចៗក្នុងសួត។ បណ្តូរឧស្ម័នធ្វើឡើងរវាងខ្យល់នៅក្នុងថង់ខ្យល់តូចៗក្នុងសួតនិងឈាមនៅក្នុងសរសៃបណ្តូរឧស្ម័ន។
បណ្តូរឧស្ម័ននៅក្នុងថង់ខ្យល់តូចៗក្នុងសួត
ក្នុងអំឡុងពេលដកដង្ហើមចូលឧស្ម័នអុកស៊ីសែន (oxygen) ត្រូវបានស្រូបចូលទៅក្នុងមាត់ និងច្រមុះហើយធ្វើដំណើរចុះតាមប្រព័ន្ធផ្លូវដង្ហើមរហូតដល់ថង់ខ្យល់តូចៗក្នុងសួត។ បណ្តូរឧស្ម័នធ្វើឡើងរវាងឧស្ម័នអុកស៊ីសែននៅក្នុងថង់ខ្យល់តូចៗក្នុងសួតនិងឈាមនៅក្នុងសរសៃបណ្តូរឧស្ម័នដែលនៅព័ទ្ធជុំវិញវា។ ឧស្ម័នអុកស៊ីសែនគឺត្រូវបានឆ្លងកាត់ពីថង់ខ្យល់តូចៗក្នុងសួតចូលទៅក្នុងឈាមក្នុងសរសៃបណ្តូរឧស្ម័ន។
បន្ថែមពីនោះទៅទៀតឧស្ម័នកាបូនឌីអុកស៊ីត (carbon dioxide) ត្រូវបានឆ្លងកាត់ចេញពីឈាមនៅក្នុងសរសៃបណ្តូរឧស្ម័នចូលទៅក្នុងថង់ខ្យល់តូចៗក្នុងសួត។ បន្ទាប់មកឧស្ម័នកាបូនឌីអុកស៊ីតត្រូវបានធ្វើដំណើរឡើងទៅលើប្រព័ន្ធផ្លូវដង្ហើមនិងចេញទៅក្រៅតាមមាត់រឺច្រមុះនៅពេលដកដង្ហើមចេញ។
បណ្តូរឧស្ម័ននៅក្នុងសរីរាង្គ និងកោសិកានៃរាងកាយ
នៅពេលដែលយើងនិយាយអំពីប្រព័ន្ធផ្លូវដង្ហើម (respiratory system) វាក៏មានសារ:សំខាន់ដើម្បីនិយាយអំពីប្រព័ន្ធចរន្តឈាម (circulatory system) ពីព្រោះប្រព័ន្ធទាំងពីរនេះធ្វើការដោយមានទំនាក់ទំនងគ្នាយ៉ាងខ្លាំង។ នៅពេលដែលបណ្តូរឧស្ម័នកើតឡើងនៅក្នុងថង់ខ្យល់តូចៗក្នុងសួត បន្ទាប់មកឈាមដែលសំបូរទៅដោយអុកស៊ីសែន (oxygenated blood) ចាកចេញពីសួតហើយធ្វើដំណើរត្រលប់ទៅកាន់បេះដូងវិញដើម្បីចែកចាយទៅគ្រប់សរីរាង្គកាយទាំងអស់។
បេះដូងច្របាច់ឈាមដែលសំបូរដោយឧស្ម័នអុកស៊ីសែនទៅកាន់សិរីរាង្គនិងកោសិកាក្នុងរាងកាយ។ នៅពេលឈាមទៅដល់សរីរាង្គនិងកោសិកាបន្ទាប់មកបណ្តូរឧស្ម័នកើតឡើងរវាងឈាមនៅក្នុងសរសៃបណ្តូរឧស្ម័ននិងកោសិកា។ ឧស្ម័នអុកស៊ីសែនត្រូវបានផ្ទេរពីឈាមទៅកាន់កោសិកាហើយឧស្ម័នកាបូនឌីអុកស៊ីតត្រូវបានផ្ទេរពីកោសិកាទៅកាន់ឈាមវិញ។ បន្ទាប់ពីបណ្តូរឧស្ម័នឈាមក៏ក្លាយទៅជាឈាមដែលខ្សត់ឧស្ម័នអុកស៊ីសែន (de-oxygenated)។ ឈាមដែលខ្សត់ឧស្ម័នអុកស៊ីសែននេះធ្វើដំណើរទៅបេះដូងវិញរួចទៅកាន់សួតហើយដំណើរការចាប់ផ្តើមម្តងទៀត។